Hagia Sophia, essai de reconstitution. © Antoine Helbert
Πώς χτήστηκε η Αγιά-Σοφιά
Μιά φορά κι έναν καιρό, στους περαζόμενους καιρούς που οι Έλληνες ορίζαν, o θεοφοβούμενος βασιλιάς της Κωνσταντινούπολης απεφάσισε να κτίσει την Αγιά Σοφιά, μιά βασιλική εκκλησία γιά να δοξάζεται η Σοφία του Θεού. Κανένας αρχιτέκτονας όμως δεν κατάφερε να του παρουσιάσει ένα πρότυπο να το παραδεχθεί, να του αρέσει και να τον μαγεύει.
Κάποτε ο βασιλιάς επήγε με προθυμία να προσκυνήσει στην εκκλησία. Εκεί που θελά λάβει το αντίδωρο απ' το χέρι του Πατριάρχη, να που το αντίδωρο έπεσε χαμαί. Ο βασιλιάς έσκυψε να το πάρει, αλλά δεν το βρήκε. Ορθώθηκε και σηκώνοντας τα μάτια, είδε μία μέλισσα με το αντίδωρο στο στόμα να φεύγει από το ανοιχτό παράθυρο του ιερού.
Ο βασιλιάς εφοβήθηκε μη μαγαρισθεί αυτό το διαβασμένο αντίδωρο και διέταξε τους κήρυκες να προαναγγέλλουν σε όλα τα μέρη του βασιλείου του αυτήν την διαταγήν : «Όλοι οι μελισσοκόμοι και όσοι έχουν κυψέλες να τρυγίσουν το μέλι και να τις αδειάσουν, για να βρεθεί το πεσμένο αντίδωρο που έκλεψε η μέλισσα!»
Κανείς μέσα σε όλο το βασίλειο, απ' την Ανατολή στη Δύση, δεν έτυχε να βρει το πεσμένο αντίδωρο του Πατριάρχη... Και να που όμως, μόνο ένας γνωστός και σεβαστός πρωτομάστορας απ' την Μικρά Ασία, ανοίγοντας τις κυψέλες του ευρήκε σε μίαν απ' αυτές αντί τις κερήθρες, μία θαυμάσια εκκλησία, ανασκαλισμένη στο κερί από τις χτιστομέλισσσες. Και πάνω στην Αγία Τράπεζα αυτής της κατάλευκης κερένιας εκκλησίας, που σαν μαργαριτάρι ήταν ολοκαίνουργια και ανέγγιχτη, ήταν το βασιλικό αντίδωρο του Πατριάρχη...
Ο πρωτομάστορας σηκώθηκε λοιπόν να μεταφέρει στην Πόλιν το θαυματουργό αυτό πρότυπο. Δρόμο πήρε δρόμο άφησε, επέρασε και τη θάλασσα να πάγει στην Πόλη. Όταν πιά έφθασε έστησε μπρος στα πόδια του βασιλιά το κερένιο μικροκκλήσι με το αντίδωρο που περίμεναν όλοι. Μεγάλο θαύμα και να χαρά γιά τον βασιλιά!
Και έτσι λοιπόν, με αυτό το πρότυπο, με την αρχιτεκτονική ευμορφιά του, την φωτόλουστη λεπτότητα του, ο πρωτομάστορας απ' την Μικρά Ασία, με την προστασία του ενθουσιασμένου και έκθαμβου βασιλιά, έκτισε με σεβασμό την μεγάλην βασιλικήν εκκλησίαν, υψωμένη στη δόξα της Θεϊκής Σοφίας, την Αγιά Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι, με τετρακόσια σύμανδρα κι εξήντα δυο καμπάνες, κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος...
Comment fut construite Hagia-Sophia
Il était une fois un très pieux basileus à Constantinople, qui décida, aux temps d’autrefois où les Grecs décidaient, de construire Hayiá-Sophiá, la basilique de la Sainte-Sagesse. Mais aucun architecte ne parvint à lui présenter de modèle de monument qui lui convienne, lui plaise et l’enchante.
Un jour, le roi alla avec ferveur faire ses dévotions à l’église. Au moment de recevoir l'antidôr
de la main du Patriarche, le pain béni tomba à terre. Le monarque se baissa pour le ramasser, mais ne pu le trouver. Se redressant et levant les yeux, il vit alors une abeille tenant l'antidôr qui fuyait par la fenêtre du sanctuaire.
Le souverain, craignant un sacrilège profanant l’antidôr sacré, manda aux hérauts de proclamer partout dans l’empire : « Que tous les apiculteurs et que tous ceux qui ont des ruches en tirent le miel et les vident, pour trouver le Pain béni dérobé par l’abeille maraudeuse ».
Personne, de par l’empire, du Levant au Couchant, ne découvrit dans aucune ruchée l’antidôr du Patriarche... Seul un maître-maçon réputé et vénérable d’Anatolie, ouvrant ses ruches mit à jour, dans l’une d’elles non pas les rayons de miel mais une magnifique église, sculptée par les abeilles cirières architectes. Sur la Sainte Table de cette blanche petite basilique, neuve et pure comme une perle, était placé l'antidôr destiné à l’empereur…
Par monts et par vaux, par mer, notre maître-maçon transporta à Constantinople cette maquette miraculeuse et la déposa aux pieds du roi. Elle fut pour lui un émerveillement.
C’est à son image, la beauté de son architecture, sa structure légère et lumineuse que le maître-d’œuvre, parrainé par l’empereur exalté et ébloui, éleva avec dévotion la grande Basilique, érigée à la Sagesse divine, Hayiá Sophiá to Méga Monastiri, aux quatre cents clochers, aux soixante deux cloches, chacune avec son pope, chaque pope avec son diacre...
Récit de ma grand-mère Kalouda, du Mikrós Haímos, Sarantakklissiès, Sammakóvi, Vizýi, là-bas en Thrace lointaine.