Μισιρλού, το ρεμπέτικο πάει διεθνές

Το τραγούδι «Μισιρλού» επανήλθε στο διεθνές μουσικό προσκήνιο το 1994, ως το θέμα της μουσικής της καλτ ταινίας του Κουέντιν Ταραντίνο «Pulp Fiction». Αλλά η Μισιρλού1

Το τραγούδι «Μισιρλού» επανήλθε στο διεθνές μουσικό προσκήνιο το 1994, ως το θέμα της μουσικής της καλτ ταινίας του Κουέντιν Ταραντίνο «Pulp Fiction». Αλλά η Μισιρλού1
ήταν ήδη ένα δημοφιλές τραγούδι από τη δεκαετία του 20 (1920), μεταξύ των Ρεμπέτων και των Σμυρνιωτών των αθηναϊκών προαστίων. Με τη μαζική μετανάστευση εκείνα τα χρόνια των Ελλήνων στις Ηνωμένες Πολιτείες, το τραγούδι διαδόθηκε στις εκεί κοινότητες της Ανατολικής Μεσογείου, πρώτα στις ελληνικές, μετά αρμένικες, εβραϊκές, περσικές κ.λπ.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες ηχογραφήθηκε και η πρώτη έκδοση της Μισιρλούς, το 1927, από την ορχήστρα του Μιχάλη Πατρινού και με τον Τίτο Δημητριάδη στο τραγούδι, ο πρώτος με καταγωγή από την Κωνσταντινούπολη και ο δεύυτερος από τη Μάνη της Πελοποννήσου, αλλά και οι δύο μετανάστες στη Νέα Υόρκη. Τρία χρόνια αργότερα, ο Πατρινός ηχογράφησε μια εκδοχή στην Αθήνα τραγουδισμένη από τον ίδιο. Το 1934 έγινε μια νέα ηχογράφηση στις Ηνωμένες Πολιτείες, από την ορχήστρα του Πατρινού αλλά σε διασκευή του Νίκου Ρουμπάνη, καθηγητή αραβικής και βυζαντινής μουσικής. Με τον Ρουμπάνη, ο αργός ρυθμός ζεϊμπέκικο δίνει τη θέση του σε μια πιο ανατολίτικη μελωδία και υποδέχεται τις πρώτες τζαζ επιρροές που θα γίνουν ακόμα πιο έντονες στην ηχογράφηση του 1940.

Έκτοτε οι ηχογραφήσεις διαδέχονται η μία την άλλη, προσαρμοζόμενες στα χρώματα της εκάστοτε εποχής. Στην Ελλάδα, η Δανάη Στρατηγοπούλου και η Σοφία Βέμπο ηχογράφησαν τη Μισιρλού τη δεκαετία του 1940. Από τότε, καλλιτέχνες όπως η Μαρινέλλα, η Γλυκερία, ο Κότσιρας και πολλοί άλλοι ερμηνεύουν τακτικά το τραγούδι. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, εμφανίζονται αρκετές εκδοχές, μερικές φορές με αγγλικούς στίχους, άλλες οργανικές, ανεβαίνοντας μάλιστα στην κορυφή των τσαρτ, όπως η έκδοση του Χάρι Τζέιμς το 1941 και ο Ιαν Όγκοστ το 1947. Το 1962, ο Ντικ Ντέιλ έπαιξε μια «σερφ» εκδοχή για ηλεκτρική κιθάρα, την οποία θα ηχογραφήσουν και οι Beach-Boys την επόμενη χρονιά, ενώ το 1994 θα γίνει το μουσικό θέμα της ταινίας του Κουέντιν Ταραντίνο, Pulp Fiction. Το 2004, η Άννα Βίσση τραγούδησε τον Μισιρλού στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Αθήνα.

• 1Μισιρλού σημαίνει Αιγύπτια, από τα αραβικά Miṣr και το τουρκικό Mısırlı.