Όπως και στα περισσότερα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς, στα κάλαντα που ακούγονται στα διάφορα νησιά του Αιγαίου θα συναντήσουμε τα σταθερά μοτίβα, ήτοι τα πρώτα βήματα του Χριστού, το αντάμωμα του Άη Βασίλη και η σχέση του αγίου με τα γράμματα και το σχολείο, η προσωποποίηση της φύσης μέσα από τα βουνά, τα δέντρα ή τα πουλιά που μιλάνε, και τέλος τα παινέματα στους νοικοκύρηδες και οι ευχές για υγεία και πλούτο πριν το κλασσικό κλείσιμο με το «και του χρόνου». Ωστόσο στα νησιά θα έχουμε την απαραίτητη νύξη στα καραβιών και τη θάλασσα, όπως δείχνουν τα κάλαντα που ειπώθηκαν στη Λέρο Δωδεκανήσων από μια ομάδα εθελοντών και καταξιωμένων καλλιτεχνών και οργανοπαιχτών (Μαρία Αναματερού, Παντελής Θαλασσινός, Αρετή Κετιμέ, Καίτη Κουλιά. Σοφία Παπάζογλου, Χρήστος Τσιαμούλης, κ.α.) για την ενίσχυση του τοπικού φεστιβάλ τραγουδιού.
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά
Ψηλή μου δεντρολιβανιά
Κι αρχή καλός μας χρόνος
Εκκλησιά με τ’ άγιος χρόνος
Αρχήν που βγήκεν ο Χριστός
Άγιος και πνευματικός
Στη γή να περπατήσει
Και να μας καλοκαρδήσει
Ο πρώτος που μας πάντηξε
Ήτον ο Αγιος Βασίλης
Βασίλη πόθεν έρχεσε;
Και δεν μας καταδέχεσαι;
Και πόθεν κατεβαίνεις;
Από της μάνας μ’ έρχομαι
Και στο σχολειό πηγαίνω
Κάτσε να φας, κάτσε να πιείς
Κάτσε τα πάθη σου να πεις
Κάτσε να τραγουδήσεις
Και να μας καλοκαρδίσεις
Μα εμένα οι καλοί γονείς
Τραγούδια δεν μ’ εμάθαν
Μόνο με ’μάθαν γράμματα
Κια αφού ηξεύρεις γράμματα
Πες μας την αλφαβήτα
Πώς επέρασες τη νύχτα
Χλωρό ραβδί, ξερό ραβδί
Ξερά βλαστάρια πέφτουν
Και βλάστα, κλωνοβλάσταρα
Πέρδικες κελαηδούσαν
Δεν ήσαν μόνο πέρδικες
Γαρουφαλιές λεβέντικες
Ήσαν και τριγωνάκια
Μαύρα μου γλυκά ματάκια
Κατέβηκε μια πέρδικα
Που περπατεί λεβέντικα
Να πιεί και να γεννώσει
Να βρέξει τη φτερούγα της
Να ράνει τον αφέντη
Μα εσένα αφέντη πρέπει σου
Καρέκλα καρυδένια
Για ν’ ακουμπάς την μέση σου
Τη μαργαριταρένια
Και πάλι ξαναπρέπει σου
Καράβι ν’ αρματώσεις
Στην πλώρη να ’ν’ το μάλαμα
Στην πρίμνη να ’ν’ τ’ ασήμι
Και μεσ’ τη μέση τ’ αμπαριού
Ν’ ανέβει ο Άγιος Βασίλης
Πολλά είπαμε τ’ αφέντη μας
Του μπέη, του λεβέντη μας
Ας πούμε της κυράς μας
Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή
Κυρά καμπανοφρύδα
Που σαν λουστείς και χτενιστείς
Και πας στην εκκλησία
Βάζεις τον ήλιο πρόσωπο
Και το φεγγάρι στήθος
Και του κοράκου το φτερού
Το ’χεις καμπανοφρύδι
Πολλά είπαμε και της κυράς
Ας πούμε και του γιού σας
Αν έχεις γιό στα γράμματα
Και γιό εις το ψαλτήρι
Να τ’ αξιώσει ο Θεός
Να βάλει πετραχήλι
Πολλά είπαμε του γιούκα σας
Ας πούμε και της κόρης
Αν έχεις κόρη όμορφη
Γραμματικός την θέλει
Μ’ αν είναι και γραμματικός
Πολλά προικιά γυρεύει
Γυρεύει σπίτια τρίπατα
Κια αμπέλια τρυγημένα
Γυρεύει και την θάλασσα
Μ’ όλα της τα καράβια
Γυρεύει και τον κυρ-βοριά
Να τα καλ’ αρμενίζει
Πολλά είπαμε της κόρης σας
Ας πούμε της Μαρίτσας
Μαρίτσ’ άναψε το κερί
Ανέβα και κατέβα
Φέρε πανέρια κάστανα
Πανέρια λιφτουκάρια
Φέρε και το γλυκό κρασί
Να πιούν τα παλληκάρια
Κι απάνω από την πόρτα σας
Έχει μια περιστέρα
Κι αν είναι κι από θέλημα
Να πούμε καλησπέρα
Και του χρόνου τέτοια μέρα