[b][u][center]Οι Kαλικάντζαροι και το Δωκαήμερον[/center][/u][/b]
Είναι μία πανελλήνιος παραδοσιακή δημοφιλής δοξασία η των καλικαντζαρέων.
Το όνομα τους προέρχεται – ίσως - από καλός κάνθαρος. Αυτά τα ξωτικόπλα, εμφανίζονται μεταξύ τες 25η Δεκεμβρίου και 6η Ιανουαρίου - ή Δωδεκαήμερον - όταν τα νερά είναι αβάπτιστα. Σε αυτές τες ιδικές ημέρες, οι καλικάντζαροι βγαίνουν από την γην γιά να βασανίζουν τους ανθρώπους, όσον ο Ιησούς δεν εβαπτίσθηκε ... Ο αρχηγός τους είναι ο Μανδρακούκος - ή Αρχιτζόγιας ή Κωλοβελόνης. Μερικές φορές είναι με την μητέρα τους, την Καλικαντζαρού. Κάποιες φορές τους συνοδεύουν οι γυναίκες τους, οι Καλικαντζαρίνες ή Βερβελούδες. Είναι άσχημοι και δυσμορφικοί (κουτσοί, μονόφθαλμοι,μονόχειροι, καμπούρηδες, κλπ), τριχωτοί, μελαψοί, τα μαλλιά ανακατωμένα, κόκκινα τα μάτια, με πιθηκίστικα δόντια, χέρια και νύχια, γαϊδάρου οπλές ή τράγου πόδια. Καμιά φορά έχουν το ένα πόδι με οπλή και το άλλο ανθρώπινο, ή ένα πόδι προς τα εμπρός και το άλλο προς τα πίσω, ξυπόλητοι ή με σιδερένια παπούτσια ή τσαρούχια. Είναι γυμνοί, ή με κουρέλια, και καμιά φορά με μυτερό σκουφί γουρουνοτριχόπλεκτο.
Τρέφονται με βρωμιές: σκουλήκια, έντομα, βατράχια, φίδια, ποντίκια και άλλα αηδιαστικά μικρόζωα. Καταβροχθίζουν όταν μπορούν να τες κλέψουν τες τροφές, την Βασιλόπιτα και τες λιχουδιές αυτής της ανηστεύσεως εορταστικής εποχής, που έρχονται να κλέψουν μέσα από τα σπίτια : το απονηστιάτικον χριστουγεννιάτικον γεύμα, τους ξηρούς καρπούς φυλαγμένους για τον χειμώνα ... Γεύονται το λαρδί και καταφέρνουν να τερατομακρύνουν και κατεβάσουν το χέρι τους μες την καπνοδόχην γιά να το κλέψουν. Είναι θορυβώδεις, σκαρφαλώνουν τα δένδρα, αναπηδούν από σκέπην σε σκέπην, σπάζοντας τα κεραμίδια, κατεβαίνουν από τες καπνοδόχες για να καταβάλουν τα σπίτια και όλα να τα αισχυνομολύνουν, να ανακατώνουν την κλώστην της ρόκας (που γι αυτό δεν της βάζουν μαλλί αυτές τες ημέρες), κατουρούν και αποπατεύουν παντού.
Για να αποφευχθεί η εισβολή τους, κάποιες οικοδέσποινες τους πετούν στες σκεπές κάτι να φάγουν. Αλλά όμως άμα μπουν εκχεοσκορπούν το αλεύρι, διασκορπίζουν τες στάχτες της εστίας (αμεταχείριστες οικιακά αυτές τες ημέρες, διότι είναι η δωδεκαήμερη - ή καλικαντζαρική τέφρα, ή στάχτη που δεν ήκουσε Εκείνον που επήγε στον Ιορδάνην ποταμόν).
Οι καλικάντζαροι λέγεται που είναι της γεένης άξιοι κολασμένοι άνθρωποι, ή που έχουν γεννηθεί κατά την διάρκειαν του Δωδεκαημέρου και που δεν εβαπτήσθηκαν αμέσως (ή αν η τελετή δεν ήτον κανονική), ή όσοι απέθαναν ενώ ο φύλακας άγγελος τους ηττήθηκε από τον Σατανά. Οι καλικάντζαροι βγαίνουν από την γην την παραμονήν των Χριστουγέννων. Στα νησιά έρχονται με βάρκα. Αναβαίνουν από τον Κάτω Κόσμον, και μένουν την νύκτα στα ελαιοτριβεία, κάτω από τες γέφυρες, δίπλα στα ποτάμια και στα μονοπάτια. Πηδούν στους ώμους των νυκτερινών οδοιπόρων, και προσπαθούν να τους πνίξουν αν δεν σωσταπαντήσουν στις ερωτήσεις τους, ή τους παίρνουν την φωνήν βουβαίνοντάς τους, ή πάλιν τους σέρνουν σε ένα εξαντλητικόν χωρόν Εξαφανίζονται στην τρίτην λαλιά του πετεινού. Όλον τον χρόνον ζουν στον Κάτω Κόσμον. Ροκανίζουν τον φαρδύ και γερόν κορμόν του Δένδρου του Κόσμου - ή Δένδρον Χριστουγέννων - που αίρει τον Άνω Kóσμον. Όταν το δένδρον είναι πιά μια λεπτή στήλη, σταματούν, φοβούνται που ο κόσμος θα γκρεμνισθεί και θα τους πλακώσει. Άλλοι καλικάντζαροι θέλουν να εορτάσουν πρόωρα την επιτυχίαν της κακουργικής τους επιχειρήσεως. Μερικοί θέλουν να φάγουν τα εκτός νηστείας εδέσματα που οι Χριστιανοί του Άνω Κόσμου εμαγείρευσαν. Αλλά, δυστυχώς γιά τους καλικάντζαρους, όταν στο τέλος του Δωδεκαημέρου ξανακατεβαίνουν στον Κάτω Κόσμον, ο κορμός του Δένδρου ανασυστάθηκε. Ξαναρχίζουν λοιπόν να τον ροκανίζουν γιά όλον το νέον έτος...
Μπορούμε να υπερασπισθούμε τες επιθέσεις και τες διεισδύσεις τους σταυροκοπόντας τες πόρτες, παράθυρα, καπνοδόχες, στάβλους, δοχεία λαδιού και κρασιού, κλπ... Η ευλογία και το ράντισμα του σπιτιού από τον παπά, τες παραμονές των Θεοφανίων, ή τρεις φορές το Πάτερ ημών, είναι μέσα υπερασπίσεως εναντίον τους. Είναι οι οικοδέσποινες που τους εμποδίζουν να περάσουν από την καπνοδόχον με δυσώδη εστιακόν καπνόν καίοντας ένα παλιό τσαρούχι, ή άλλες τοποθετώντας πίσω από την πόρτα ένα κόκαλο χοίρου, ένα μαχαίρι με μαύρη λαβή, ή μία κανδήλα. Ένας έξυπνος και άκρως αποτελεσματικός τρόπος είναι η έκθεσις μεγάλης τρυπητής στο μαγειρείον. Οι καλικάντζαροι θέλουν να μετρήσουν όλες τες τρύπες της... τες χάνουν και μάταια όλον και ξανά το επαναλαμβάνουν... παραμένουν έτσι στο κόσκινο ... και το σπίτι γλιτώνει!