Tο τραγούδι της Παπαλάμπραινας που διηγείται τις κακοτυχίες του παπά-Λάμπρου, θύμα των ληστών που μαστίζεται Ελλάδα στις δεκαετίες μετά την ίδρυση του νέου ελληνικού κράτους στις αρχές του 19ου αιώνα, τραγουδιέται και χορεύεται κυρίως στην ηπειρωτική Ελλάδα. Θεσσαλία, Πελοπόννησος, Ήπειρος και Ρούμελη (Στερεά Ελλάδα) ανταγωνίζονται διαφιλονικούν την προέλευση του τραγουδιού. Ο καθένας το έχει για δικό του. Η εκδοχή όμως των Μωραϊτών (Πελοπόννησος) φαίνεται να επικρατεί. Ωστόσο, κανένας δεν χορεύει τσάμικο στην Πελοπόννησο αλλά καλαματιανό. Και το τραγούδι είναι στο ρυθμό του τσάμικου, ιδιαιτερότητα της Ηπείρου και της Θεσσαλίας. Η διαμάχη των επαρχιών μας δεν πρόκειται να παύσει.
Κατά τους Πελοποννήσιους, ήταν λοιπόν στο χωριό Ρομυρί της Πυλίας εφημέριος ο πάτερ Λάμπρος, ο οποίοςε όσο προσφιλής ήταν με τα επουράνια ως παπάς τόσο τόσο πλούτιζε και στα επήγια χάρη στα πολλά αγροκτήματα που κατείχε, προκαλόντας έτσι τη ζήλια ενός συμπολίτη του. Αυτός λοιπόν συνενοέται με μια ομάδα ληστών που μαινόταν στην περιοχή και νάσου μια σαρανταριά που φτάνουν στο χωριό και κρύβονται στη γύρω ύπαιθρο. Δύο από τους ληστές παρουσιάζονται στον παπά Λάμπρο και προσποιούνται τάχα που θέλουν να αγοράσουν ένα από τα μοσχάρια που είχε προς πώληση. Είχε όμως βραδιάσει και ο παπά Λάμπρος μας προσφέρει την φιλοξενία στους πελάτες του να περάσουν την νύχτα. Νάσου όμως που εκείνει μόλις πέρασαν τα μεσάνυχτα, και ενώ όλοι κοιμόταν, ειδοποιήσαν την υπόλοιπη παρέα που φτάνει στο σπίτι του ιερέα και τα κάνουν όλα πάν-κάτω αναζητώντας χρήματα, κοσμήματα και ότι πολύτιμο που θα μπορούσαν να αρπάξουν. Οι ληστές όμως δεν υπολόγισαν ότι θα τους ξέφευγε η Παναγιώτα, η κόρη του ιερέα, που βγήκε και φώναξε για βοήθεια τα ξαδέρφια της και ξεσήκωσε όλο το χωριό. Τότε όλοι οι χωριανοί πήραν τ’ άρματά τους και έτρεχαν να υπερασπιστούν τον ιερέα τους πυροβολόντας στον αέρα. Οι ληστές, πονικόβλητοι ετράπηκαν σε φυγή με άδεια χέρια. Το περιστατικό συνέβγη το 1860.
Στου Παπαλάμπρου την αυλή
Στου Παπαλά, Παπαλάμπραινα,
στου Παπαλάμπρου την αυλή,
στου Παπαλάμπρου την αυλή,
είναι μια μάζεψη πολλή.
Κ' αν ο παπάς, Παπαλάμπραινα,
κ' αν ο παπάς είν’ άρρωστος,
κ' αν η παπαδιά πεθαίνει,
Παπαλάμπραινα καημένη.
Ούτ’ ο παπάς, Παπαλάμπραινα,
ούτε ο παπάς είν’ άρρωστος,
ούτ’ η παπαδιά πεθαίνει,
Παπαλάμπραινα καημένη.
Οι κλέφτες, τους, Παπαλάμπραινα,
οι κλέφτες τους εγδύσανε,
οι κλέφτες τους εγδύσανε,
και τα λεφτά ζητήσανε.
Μια λυγερή, Παπαλάμπραινα,
μια λυγερή εφώναξε,
μια λυγερή εφώναξε,
τους κλέφτες, τους εφώναξε.
Τρέξε Γιωργά, Παπαλάμπραινα,
Τρέξε, Γιωργάκη ξάδερφε,
τρέξε, Γιωργάκη ξάδερφε,
οι κλέφτες μας εκάψανε.